Ponad 1600 samorządowców z całej Polski przyjechało wczoraj, 16 marca, do Warszawy na Forum Samorządowe zorganizowane wspólnie przez krajowe i regionalne organizacje samorządowe. Spotkali się, by omówić aktualną sytuację samorządu terytorialnego oraz wspólnie podjąć działania w obronie zasad samorządności. Uczestnikiem Forum była również Beata Klimek, prezydent Ostrowa Wielkopolskiego.
Podczas swojego wystąpienia prezydent Ostrowa podkreśliła, że dziś, przede wszystkim, musimy zastanowić się jak rozmawiać z mieszkańcami o samorządzie. Jak tłumaczyć im oraz uświadamiać, zwłaszcza młodym pokoleniom, że jest to jedno z naszych największych osiągnięć po 1989 roku.
- Niezależny samorząd terytorialny to nasze wspólne dobro, o które musimy dbać, dostrzegając jego ogromną wartość, ale też bronić przed zagrożeniami. Samorząd nie powinien być przedmiotem politycznych rozgrywek, lecz miejscem pracy na rzecz mieszkańców oraz ich Małych Ojczyzn – mówiła Beata Klimek. - Dziś jesteśmy jednak zaniepokojeni próbą ograniczania niezależności samorządów przez władze centralne. Nie uważamy za dobre, aby sprawy naszych gmin, powiatów i województw, w coraz większym stopniu zależały od partii rządzącej i administracji rządowej.
Prezydent miasta podkreśliła, że to zawsze mieszkańcy powinni mieć decydujące zdanie o tym, komu chcą powierzyć losy swojego miasta czy gminy.
Podczas forum jednogłośnie przyjęto Kartę Samorządności, która stanowi przypomnienie podstawowych zasad ustroju państwa - to zasady wywalczone przez wielki ruch społeczny „Solidarność”. Przyjęty w 1981 roku program Samorządnej Rzeczpospolitej pozostaje wciąż zobowiązaniem do wykonania - mówili samorządowcy obecni na forum.
Oprócz Karty Samorządności, przez aklamację, przejęty został apel w obronie samorządności. Już teraz aktywnie włączyły się w nią: Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich, Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, Unia Metropolii Polskich, Unia Miasteczek Polskich, Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej, a także Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych. Argumenty zrzeszonych w tych organizacjach samorządowców, popiera m.in. prof. Jerzy Stępień, współtwórca odrodzonego w 1990 roku samorządu terytorialnego w Polsce, który był jednym z najważniejszych gości Forum.
KARTA SAMORZĄDNOŚCI
Samorząd terytorialny stanowi fundament demokratycznego państwa. Odbudowa polskiego samorządu, która przyniosła społecznościom lokalnym autonomię i możliwość decydowania o swoim losie, jest najbardziej udaną z polskich reform. Dzięki temu zmieniliśmy Polskę, zyskując przy tym zaufanie większości Polaków, co systematycznie potwierdzają badania opinii publicznej.
Zmiany w ustawach dotyczących podstaw polskiego samorządu, które są obecnie proponowane bez żadnych konsultacji ze stroną samorządową, mogą podważyć ustrój państwa.
Ograniczenie praw wyborczych obywateli, pozbawienie przedstawicieli mieszkańców gmin samodzielności w realizacji zadań publicznych, swobody w gospodarowaniu ich wspólnym majątkiem, wolności we współdziałaniu z innymi jednostkami spowoduje zahamowanie rozwoju lokalnego, zgodnego z oczekiwaniami mieszkańców.
Odbieranie kompetencji gminom, powiatom i województwom, przekazywanie ich administracji centralnej, oddalonej od obywateli i niepoddanej ich kontroli, to odejście od demokracji. Stanowczo się temu sprzeciwiamy.
Domagamy się, aby rządzący i stanowiący prawo przestrzegali i szanowali konstytucyjne zasady ustroju naszego państwa, które przypominamy w niniejszej Karcie.
MIESZKAŃCY
1. Gospodarzami społeczności lokalnych i regionalnych są ich mieszkańcy i to oni muszą decydować o kształcie swoich wspólnot samorządowych, w tym poprzez wolne wybory i referenda lokalne. Prawa wyborcze mieszkańców (czynne i bierne) oraz uprawnienia do podejmowania przez nich decyzji w referendum, zagwarantowane w Konstytucji, nie mogą być ograniczone.
2. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Tylko mieszkańcy danej gminy mogą wybierać w wyborach powszechnych i odwoływać w drodze referendum swoje organy samorządowe.
JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
3. Samorząd terytorialny działa w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jego samodzielność (w zakresie zadań własnych oraz definiowania interesu lokalnego albo regionalnego) podlega ochronie sądowej. Nadzór nad wykonywaniem zadań własnych jest sprawowany wyłącznie według kryterium legalności.
4. Jednostki samorządu terytorialnego są podmiotami polityki rozwoju lokalnego i regionalnego. Przekazane samorządom sprawy publiczne są ich zadaniami własnymi.
5. Kompetencje gmin, powiatów i województw, wynikające z ich zadań własnych, są całkowite i wyłączne. Ustawy określają zasady realizacji tych zadań; o sposobie ich realizacji decydują właściwe organy jednostek samorządu terytorialnego.
Gminy - podstawowe jednostki samorządowe - kreują rozwój lokalny, dostarczają mieszkańcom podstawowe usługi publiczne i zapewniają obsługę administracyjną.
Powiaty - komplementarny samorząd lokalny - realizują lokalne zadania ponadgminne oraz koordynują lokalne służby, inspekcje, straże i administracje zespolone.
Województwa - podmioty polityki regionalnej - kreują rozwój regionalny oraz koordynują działania innych podmiotów na rzecz tego rozwoju.
FINANSE SAMORZĄDOWE
6. Finanse samorządowe są pełnoprawnym członem sektora finansów publicznych.
7. Zasoby finansowe gmin, powiatów i województw, oparte na dochodach własnych i subwencjach, umożliwiają realizację ich zadań na określonym w ustawach i aktach wykonawczych poziomie. Zmianom zakresu zadań i wymaganego poziomu ich realizacji towarzyszą adekwatne zmiany zasilania finansowego jednostek. Ubytki w dochodach własnych, wynikające z ulg i zwolnień ustawowych, są rekompensowane.
8. System dochodów jest uzupełniany subwencją wyrównawczą, która umożliwia realizację zadań obowiązkowych w określonym w przepisach prawa standardzie.
9. Dotacje celowe służą do finansowania inwestycji oraz zadań powierzonych JST przez Unię Europejską, administrację rządową i inne jednostki samorządu terytorialnego.
MAJĄTEK
10. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo swobodnie kształtować gospodarowanie swoim majątkiem. Stanowi on zasób, który umożliwia realizację zadań, a także jest wykorzystywany do wspierania przedsięwzięć rozwojowych w ramach lokalnej albo regionalnej polityki rozwoju. Zasoby majątkowe, mające znaczenie dla rozwoju lokalnego albo regionalnego, będą przekazywane nieodpłatnie, odpowiednio gminom, powiatom albo województwom.
ORGANIZACJA I WSPÓŁDZIAŁANIE
11. Gminy, powiaty i województwa mają swobodę w dostosowaniu swoich struktur organizacyjnych do lokalnych albo regionalnych uwarunkowań realizacji zadań. Mogą je powierzyć własnym jednostkom organizacyjnym albo podmiotom zewnętrznym: publicznym, społecznym lub prywatnym, z zachowaniem procedur wymaganych prawem.
12. Jednostki samorządu terytorialnego, wykonując swoje zadania, mogą swobodnie współdziałać z innymi jednostkami, w formach określonych w przepisach prawnych.
13. Integracja zarządzania na funkcjonalnych obszarach metropolitalnych lub miejskich jest ustawowo uregulowana, w sposób zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. Tworzone struktury nie naruszają podmiotowości i samodzielności podstawowych jednostek samorządowych – gmin.
14. Ustawy umożliwiają jednolite zarządzanie infrastrukturą techniczną i społeczną w granicach miast przez samorząd miasta.
GRANICE I TERYTORIA SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH I REGIONALNYCH
15. Korekta granic gmin i powiatów jest przeprowadzana na podstawie rzetelnej analizy powiązań funkcjonalnych, uwzględniającej potencjał rozwoju oraz uwarunkowania wynikające z dotychczasowego funkcjonowania zainteresowanych jednostek.
16. Zmiana granic gminy, powiatu albo województwa, wymaga zrozumienia i akceptacji mieszkańców obszaru będącego przedmiotem wniosku o zmianę granic, wyrażonej w powszechnych konsultacjach albo referendum lokalnym.
KONSULTOWANIE
17. Samorządy muszą być rzetelnie konsultowane w zakresie aktów prawnych ich dotyczących, w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz w komisjach parlamentarnych.
